နော်ဝေနိုင်ငံ အကြောင်း သိကောင်းစရာ

ရေးသားသူ – Academy

နော်ဝေနိုင်ငံသည် ဥရောပ မြောက်ဖက်တွင် တည်ရှိပြီး ဤဒေသကို Scandinavia ဒေသ ဟုခေါ်သည် ။ ရှည်လျှားပြီး အနံ ကျဉ်းသည့်နိုင်ငံဖြစ်ကာ ဆွီဒင် ၊ ဖင်လန် ၊ ရုရှားနိုင်ငံများနှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ဆက်စပ်နေသည် ။ နော်ဝေနိုင်ငံ၏မြောက်ဖက်တွင် အာတိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ လက်တက်ဖြစ်သော ဘာရိမ်း ပင်လယ် ၊ အနောက်ဖက်တွင် နော်ဝေပင်လယ် ၊ တောင်ဖက်တွင် မြောက်ပင်လယ်တို့တည်ရှိသည် ။

နိုင်ငံ ဧရိယာစတုရန်းမိုင် ၁၄၈၈၉၆ ရှိပြီး နော်ဝေနိုင်ငံ၏ ၃ ပုံ ၁ ပုံ သည် အာတိတ်စက်ဝိုင်း အတွင်းတည်ရှိသည် ။ မြေပြင်ညီညာမှု မရှိပဲ တောင်စွယ်များ ၊ တောင်ကြားများ ၊တောင်တန်းများ ၊ရေကန်များ ၊ ရေခဲပြင်များဖုံးလွှမ်းရာ နိုငံဖြစ်သည် ။ နော်ေ၀ နိုင်ငံအနောက်ဖက်ကမ်းခြေတလျှောက်တွင် ကျွန်းပေါင်း ၁ သိန်းခွဲ ကျော်တည်ရှိသည် ။

ဤဒေသတွင် ရှေးအချိန်က မီးတောင်များစွာရှိခဲ့ပြီး ရေခဲမြစ်များအရည်ပျော်ရာမှ ကျွန်းများပေါ ်ထွန်း လာခဲ့သည်ဟု ဘူမိဗေဒ ပညာရှင်များမှ ဆိုသည် ။ ထူးခြားသည့် ဘူမိပုံရိပ်တခုဖြစ်သည့် Fjord များကို အများဆုံးတွေ့နိုင်သည့်ဒေသမှာ နော်ဝေဒေသ ဖြစ်သည် ။ Fjord ဆိုသည်မှာ ပင်လယ်ကမ်းခြေအနီး တောင်တန်းများကြားတွင် မတ်စောက်သည့် ခြောက်ကမ်းပါး နှင့်အတူ ရေလမ်းကြောင်းဖြစ်ပေါ် နေသည့်နေရာဖြစ်သည် ။

ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာမှုကြောင့် ပင်လယ်ကမ်းခြေအနီး တောင်စောင်းများရှိ Glaciers ခေါ် ရေခဲချပ်များ အရည်ပျော်ရာမှ Fjord များဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဟုဆိုသည် ။ နော်ဝေနိုင်ငံမြောက်ဖက်ဒေသသည်နွေရာသီအေးပြီး ဆောင်းရာသီတွင်တနှစ်ပါတ်လုံးဆီးနှင့်များထူထပ်စွာ ကျရောက်တတ်သည့်ဒေသဖြစ်သည် ။ ကမ္ဘာ့မြောက်ဖက်အစွန်ဆုံးတိုင်းပြည်များတွင်ပါဝင်ပြီး နွေရာသီတွင်ညသန်းခေါင်ကျော်မှ နေဝင်လေ့ ရှိသဖြင့် Land of the Midnight Sun (သန်းခေါင်ယံနေ) ဟုတင်စား ခေါ်ဝေါ်ကြသည် ။

လူဦးရေ ၅.၃ သန်း သာ ရှိပြီး ၉၄ % ခန့်မှာ ပရိုတက်စတစ် ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင်များဖြစ်ကြကာ နော်ေ၀ ဘာသာမှာ ရုံးသုံး ဘာသာစကားဖြစ်သည် ။ နော်ဝေလူမျိုးအများစုသည်တောင်ဖက်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည် ။ နော်ဝေနိုင်ငံသည်လူဦးရေနဲပါးပြီးသယံဇာတ ပေါကြွယ်ဝသဖြင့် ချမ်းသာသည့် နိုင်ငံဖြစ်ကာ ပညာရေး ၊ ကျန်းမာရေး နယ်ပယ်များတွင် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းနိုင်ငံတနိုင်ငံဖြစ်သည် ။

ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းမှာ အဓိက စီးပွားရေးဖြစ်ပြီး အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာ ရေနံ ၊ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ နှင့် သံသတ္တုရိုင်းတူးဖော်ရေး ၊ အစားအစာထုတ်လုပ်ခြင်း ၊ သင်္ဘောတည်ဆောက်ခြင်း ၊ စက္ကူနှင့် ပျော့ဖတ် ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ ၊ ချည်မျှင် နှင့် အဝတ်အထည် နှင့် သစ်ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတို့ဖြစ်သည်။ မြစ် ၊ ချောင်း ၊ အင်းအိုင် များစွာတည်ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရေအားလျှပ်စစ်အများဆုံး ထုတ်ယူရာ နိုင်ငံ တနိုင်ငံလည်းဖြစ် သည် ။

မြို့တော် နှင့် အကြီးဆုံးမြို့မှာ အော်စလိုဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ Official name မှာ Kingdom of Norway ဖြစ်သည် ။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ဘဏ်စာရင်းအရ နော်ဝေနိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်း၏ ပျမ်းမျှဝင်ငွေမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ 60,978 ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့အဆင့် ၁၀ ဖြစ်သည်။

သမိုင်း

လွန်ခဲ့သည့် နှစ် ၁၀၀၀၀ – ရေခဲခေတ် အချိန်က နော်ဝေဒေသ တွင် ရေခဲများစွာဖုံးလွှမ်းနေခဲ့ပြီး ရှေးခေတ်အမဲလိုက် မုတ်ဆိုးများ ရှိနေခဲ့ပြီဟု သမိုင်းသုတေသီများမှယုံကြည်ကြသည် ။ ဘီစီ ၄၀၀၀ ခန့်တွင် စိုက်ပျိုးရေး ၊ မွေးမြူရေး များ ထွန်းကားလာပြီး ဘီစီ ၁၅၀၀ ခန့်တွင် ကျောက်ခေတ် ၊ ဘီစီ ၅၀၀ အချိန်တွင် သံခေတ် များကို လဲ ထိုဒေသမှ လူများဖြတ်ကျော်ခဲ့ကြသည် ။

ဥရောပ ဒေသ တွင်ရောမခေတ်ထွန်းကားလာချိန်၌ ဤဒေသ မှလူများရောမန်များ အုပ်ချုပ်ရာဒေသများ နှင့် ကူးလူးဆက်ဆံခဲ့ကြသည်ဟုဆိုသည် ။ အေဒီ ၂ – ၃ ရာစု အချိန်တွင် Germanic လူမျိုးများ အခြေချလာပြီးနောက် ဂျာမန်ယဉ်ကျေးမှုများပြန့်နှံ့ လာခဲ့သည် ။ မှတ်တမ်းများအရ နော်ေ၀ ဒေသ တွင် ၈ -ရာစု အချိန်ခန့်က ဘုရင့် နိုင်ငံငယ် ၂၉ ပြည်နယ်ခန့် ရှိခဲ့သည်ဟုဆိုသည် ။

အေဒီ ၈၀၀ – နောက်ပိုင်းမှစ၍ ဤဒေသမှ လူများသည်ပြင်ပ ကမ ္ဘာ နှင့်ဆက်သွယ်ရန် လှေ ၊ သင်္ဘောများတည်ဆောက်လာနိုင်မှု နှင့်အတူ အင်အားကြီးထွားလာခဲ့သည် ။ ထိုဒေသမှ လူများသည်လဲ Vikings ဟု အမည်ကျော်လာခဲ့သည် ။ အေဒီ ၈၀၀ အချိန် ခန့်တွင် နော်ေ၀ တောင်ပိုင်း ဒေသမှ ဘုရင် King Harald I သည်အခြားဒေသမှ ဘုရင်များကိုစစ်အောင်နိုင်ပြီး တပေါင်းတစည်းတည်း နော်ေ၀ ကိုစတင်ထူထောင်နိုင်ခဲ့သည် ။

Vikings များသည် ဥရောပတခွင်ကျယ်ပြန့်သည့် နယ်မြေများကိုချဲ့ထွင်သိမ်းပိုက်ပြီးနေထိုင်ခဲ့ကြသည် ။ နောက်ပိုင်းနော်ဝေဒေသကို အုပ်ချုပ်သည့် ဘုရင်များသည် အင်္ဂလန်ဒေသ တွင်နေထိုင်ပြီး အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည် ။ နော်ဝေဒေသ တွင်လည်း ခရစ်ယန်ဘာသာ တဖြည်းဖြည်း ပြန့်နှံ့လာခဲ့သည် ။ ဒေသခံဘုရင်များ အင်အားကြီးထွားလာပြီးနောက် စစ်ပွဲဆက်များဖြစ်ပွားကာ အေဒီ ၁၁၀၆ – ခုနှစ်တွင် နောက်ဆုံး Vikings ဘုရင် အား Norman လူမျိုးများမှစစ်အောင်နိုင်ပြီး Vikings ခေတ် ပျောက်ကွယ် ခဲ့ရသည် ။

အေဒီ ၁၃၉၇ အချိန်တွင် ဒိန်းမတ် ၊ ဆွီဒင် နှင့် နော်ေ၀ ဒေသများ ပူးပေါင်းပြီး ဒိန်းမတ် ဘုရင် Kalmar မှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည် ။ ၁၄ -ရာစု အချိန်တွင် ဥရောပဒေသ၌ ပလိပ်ရောဂါ အကြီးအကျယ်ဖြစ်ပွားပြီး လူ အများအပြား သေဆုံးခဲ့ရာ ဤဒေသ တွင် လူဦးရေ အလွန်အမင်းကျဆင်းခဲ့သည်ဟုဆိုသည် ။ အေဒီ ၁၅၃၆ အချိန်တွင် ထိုပူးပေါင်းထားသည့် ၃-နိုင်ငံ မှ ဆွီဒင် ခွဲထွက်သွားသဖြင့်နော်ေ၀ ဒေသအား ဒိန်းမတ် ဘုရင်မှ ဆက်လက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည် ။

ဗြိတိန် နှင့် ပြင်သစ် ဖြစ်ပွားသည့် Napoleonic Wars ( ၁၇၉၉ – ၁၈၁၅ ) အချိန်တွင် ဒိန်းမတ် တို့သည်ပြင်သစ် နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သဖြင့် ဗြိတိသျှတို့သည် နော်ေ၀ အား ကုန်သွယ်မှုဖြတ်တောက်ကာ ဆိပ်ကမ်းများကို ပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည် ။ နပိုလီယံစစ်ရုံးပြီးနောက် အေဒီ ၁၈၁၄ ခုနှစ်မှစ၍ နော်ေ၀ ဒေသ အား ဒိန်းမတ် ဘုရင်မှ ဆွီဒင်ဘုရင် အုပ်ချုပ်ရာဒေသအဖြစ်လွှဲပေးခဲ့ရသည် ။ နောက်ပိုင်းလူမျိုးရေးလှုပ်ရှားမှုများ နှင့်အတူ အေဒီ ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် နော်ေ၀ နိုင်ငံသည် လွတ်လပ်တဲ့ တိုင်းပြည်ဖြစ်လာခဲ့သည် ။

ပထမ ကမ ္ဘာစစ်အချိန်တွင် ဒိန်းမတ် ၊ ဆွီဒင် ၊ နော်ေ၀ နိုင်ငံ ၃ – နိုင်ငံသည် Scandinavian နိုင်ငံများအဖွဲ့ထူထောင်ကာ ဤဒေသကို ပူးပေါင်းကာကွယ်ခဲ့ကြသည် ။ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်အချိန်တွင်လည်း နော်ေ၀ နိုင်ငံသည် ကြားနေ နိုင်ငံအဖြစ်တည်ရှိခဲ့သည် ။

ဒုတိယ ကမ ္ဘာစစ်အစ တွင် ဂျာမန်တပ်များ မှ နော်ေ၀ ဆိပ်ကမ်းအချို့ကိုသိမ်းပိုက်ထားခဲ့ကြသော်လည်း နောက်ပိုင်းဂျာမန်များစစ်ရှုံးမှု နှင့်အတူလွတ်လပ်သည့် နိုင်ငံတနိုင်ငံပြန်လည်ရောက်ရှိလာခဲ့သည် ။ ယနေ့အချိန်တွင် နော်ေ၀ နိုင်ငံသည် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကျင့်သုံးသည့် ဘုရင့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံဖြစ်သည် ။

နော်ဝေနိုင်ငံရဲ့ စိတ်ဝင်စားဖွယ် အချက်များ

၁။ ကမ္ဘာ့အရှည်ဆုံး ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းလမ်းဖြစ်သည့် Lærdal လမ်းသည် နော်ဝေနိုင်ငံတွင်တည်ရှိပြီး အရှည် ၁၅.၂မိုင် ရှိသည်။ အကျယ် ပေ ၃၀ ရှိသည့် ထိုလမ်း၏ ကုန်ကျစရိတ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃ သန်းဖြစ်သည်။

၂။ နိုဘယ်ဆုများအနက် ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုကို နော်ဝေနိုင်ငံမြို့တော် အော်စလိုတွင် ၁၉၀၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာပေးအပ်ခဲ့သည်။ အခြားနိုဘယ်ဆုများဖြစ်သည့် ဓာတု ၊ ရူပ ၊ စာပေ နှင့် ဆေးပညာဆိုင်ရာ နိုဘယ်ဆုများကိုမူ ဆွီဒင်နိုင်ငံ စတော့ဟုမ်းမြို့တွင်ပေးအပ်သည်။

၃။ ဆော်လမွန်ဆူရှီကို နော်ဝကနေ ဂျပန်ကို တင်သွင်းခဲ့ပါတယ်။ ဂျပန်တွေဟာ ဆူရှီကို တီထွင်ခဲ့ကြပေမယ့် ဆော်လမွန်ငါးကို အသုံးမပြုခဲ့ကြပါဘူး။ ၁၉၈၀ ဝန်းကျင်မှ နော်ဝေနိုင်ငံကနေ တင်သွင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

၄။ နော်ဝေနိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်းစီဟာ သူတို့ရဲ့ဝင်ငွေ နဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုကို public တရားဝင်ချပြထားရပါတယ်။ အစိုးရဟာ နိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ဝင်ငွေ ၊ အခွန်နဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှု ကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး အချိန်မရွေးရှာကြည့်လို့ရပါတယ်။

၅။ ပထမဆုံး ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟာ နော်ဝေနိုင်ငံသားဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၄၅ခုနှစ် ကုလသမဂ္ဂကိုတည်ထောင်ပြီးတဲ့နောက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်တဲ့ Trygve Lie ဟာ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်အဖြစ် ပထမဆုံးရွေးချယ်ခြင်းခံခဲ့ရပါတယ်။

၆။ ယနေ့ ရေခဲပြင်စကိတ်စီးခြင်းဟာ နော်ဝေက စတင်ခဲ့တာပါ။ နော်ဝေနိုင်ငံသား Sondre Norheim ကို ရေခဲပြင်စကိတ် တီထွင်သူဖခင်ကြီးလို့ သိကြပါတယ်။ သူဟာ ၁၉ရာစုနှောင်းပိုင်းက တုတ်ချောင်းတွေကို အသုံးပြုပြီး ခေတ်သစ်ရေခဲပြင် စကိတ်စီးခြင်းကို စတင်ခဲ့ပါတယ်။

၇။ ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲတွေမှာ နော်ဝေဟာ အအောင်မြင်ဆုံး အသင်းဖြစ်ပါတယ်။ လူဦးရေ ၅သန်းခန့်သာရှိတဲ့ နော်ဝေနိုင်ငံဟာ ၂၀၁၈ခုနှစ်မတိုင်ခင်အထိ ဒီအားကစားပွဲတွေမှာ ဆုတံဆိပ်ပေါင်း ၃၃၂ ခု ကို ရရှိခဲ့ပြီးပါပြီ။

၈။ ဥရောပရဲ့ အကြီးဆုံး တောရိုင်းသမင်တွေကို နော်ဝေနိုင်ငံမှာ မြင်တွေ့နိုင်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ ဥရောပရဲအကြီးဆုံး ကုန်းပြင်မြင့်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Hardangervidda ပေါ်မှာကျက်စားလေ့ရှိပါတယ်။ စုစုပေါင်း တောရိုင်းသမင်ကြီး ၂၅၀၀၀ခန့်ရှိတဲ့အနက် ဒီကုန်းပြင်မြင့်တစ်ခုတည်းမှာတင် အကောင် ၇၀၀၀ ခန့် ရှိနေပါတယ်။

၉။ နော်ဝေမှာ မီးတောင်ဆိုလို့ တစ်တောင်ပဲ ရှိပါတယ်။ Beerenberg လို့ခေါ်တဲ့ သက်ရှိမီးတောင်ဟာ အမြင့်ပေ ၇၄၇၀ ရှိပြီး နော်ေ၀ ၊ ဂရင်းလန် နဲ့ အိုက်စလန် တို့ကြား နော်ဝေပင်လယ်ထဲက Jan Mayen ကျွန်းမှာ တည်ရှိပါတယ်။

၁၀။ နော်ဝေကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား နဲ့ တကမ္ဘာလုံးက နော်ေ၀ လို့ခေါ်ကြပေမယ့် နော်ဝေလူမျိုးတွေကတော့ အဲလိုမခေါ်ပါဘူး။ နော်ဝေဘာသာစကား နဲ့ နော်ဝေနိုင်ငံကို နော်ဂျ့်(Norge) လို့ခေါ်ပါသတဲ့။

၁၁။ နော်ဝေမြို့တော် အော်စလိုမြို့ဟာ လူမျိုးပေါင်းစုံအများဆုံးနေထိုင်တဲ့ မြို့ဖြစ်ပါတယ်။ လူဦးရေ ၆သိန်းကျော်ရှိတဲ့ ဒီမြို့မှာ ၂သိန်းနီးပါးဟာ အခြားနိုင်ငံက လာရောက်နေထိုင်တဲ့သူတွေဖြစ်ပါတယ်။ အများဆုံး နိုင်ငံခြားသားတွေကတော့ ပါကစ္စတန်က ဖြစ်ပြီး ဆွီဒင် ၊ ဆိုမာလီ နဲ့ ပိုလန်နိုင်ငံသားတွေက ဒုတိယအများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

၁၂။ နော်ဝေဟာ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ထွက်ပေမယ့် နိုင်ငံရဲ့စွမ်းအင်အတွက်တော့ ဒါတွေကို မသုံးပါဘူး။ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ လျှပ်စစ်သုံးစွဲမှုကို ရေအားလျှပ်စစ်ကနေ ရရှိထားတာဖြစ်ပြီး အခြားလောင်စာတွေသုံးစွဲခြင်းကို တင်းကျပ်စွာ ကန့်သတ်ထားပါတယ်။

၁၃။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တုန်းက နော်ဝေနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့အရေးပါဆုံးသစ်တောကြီးဖြစ်တဲ့ အမေဇုန်မိုးသစ်တော ပြုန်းတီးမှု ကာကွယ် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေအတွက် ဒေါ်လာ ၁သန်း လှူဒါန်းခဲ့ပါသေးတယ်။

၁၄။ ဥရောပရဲ့ အနက်ဆုံးရေအိုင်ဟာ နော်ဝေနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ Hornindalsvatnet အိုင်ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀ စတုရန်းမိုင်ကျယ်တဲ့ ဒီရေအိုင်ရဲ့ အနက်ဆုံးနေရာဟာ ၁၆၈၆ပေ ရှိပါတယ်။

၁၅။ နော်ဝေရဲ့ ထောင်တွေကို ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကောင်းဆုံးထောင်တွေလို့ သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ ထောင်သားတွေဟာ ထောင်ထဲမှာနေရတာကလွဲလို့ ပုံမှန်လူတစ်ယောက်လိုပဲ အခွင့်ရေးအပြည့်အ၀ ရရှိထားပါတယ်။ ထောင်ဆိုပေမယ့် လိုအပ်တဲ့ ဇိမ်ခံပစ္စည်းတွေကို အပြည့်အဝထားရှိပြီး ထောင်သားတွေဟာ ဖုန်းပြောခြင်း ၊ အင်တာနက်သုံးခြင်း ၊ အပန်းဖြေခြင်း ၊ အားကစားလုပ်ခြင်း စတဲ့ မိမိဝါသနာပါရာတွေကို လုပ်ခွင့်ရှိပါတယ်။