နာမည်ကျော် ဝက်ထီးကန်တိုက်ပွဲ

မဟာဗန္ဓုလကျဆုံးပြီးနောက် ရန်ကုန် ဓနုဖြူစစ်ပွဲများတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သော်လည်း မြန်မာမင်းနှင့် လွှတ်တော်တို့သည် တစ်ဖက်သတ်တောင်းဆိုချက်များကြောင့် အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် စစ်ပြေငြိမ်းစာချုပ် ချုပ်ဆိုခြင်းကို စဉ်းစားခြင်း မပြုခဲ့ကြပေ။ ထို့ကြောင့် အင်္ဂလိပ်တို့သည် မြန်မာတို့အား ထပ်မံတိုက်ခိုက်ရန် ထပ်မံအင်အားစုဆောင်းခဲ့သည်။

မြန်မာတို့ဘက်မှလည်း အင်္ဂလိပ်တို့အား ပြန်လည် တိုက်ခိုက်ရန် စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုများနှင့် စည်းရုံးလှုပ်ရှားမှုများကို အင်တိုက်အားတိုက် ကြိုးစားလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ သည့်အတွက်စစ်သည်များသာမက ပြည်သူများ ၊ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများလည်းလက်တွဲပါဝင်လာကြသည်။

၁၈၂၅ခုနှစ်တွင် ဘုရင့်ညီတော် မိုးနဲဗိုလ်မှူး ၊ ဒွာရာဝတီမင်းသား တို့ဦးစီးသော တပ်ကြီးသည် အင်္ဂလိပ်တို့အားခုခံရန် ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းအနီး ဇလွန်မြို့တွင် တပ်စွဲနားလိုက်သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် ထပ်မံဆွေးနွေးသော်လည်း ပို၍တိုးကာတောင်းဆိုလာသည့်အတွက် ဆွေးနွေးပွဲပျက်ခဲ့ရသည်။

ဆွေးနွေးပွဲပျက်သည်နှင့် အင်္ဂလိပ်တို့သည် ပြည်မြို့ဝက်ထီးကန်ဒေသကို တိုက်ခိုက်ရန်ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြသည်။ အကြောင်းမှာ မြန်မာတို့၏ ဝက်ထီးကန်စစ်ကြောင်းသည် ပြည်မြို့ကို နောက်ပိုင်းမှ ဝင်တိုက်နိုင်ခြင်း ၊ အင်္ဂလိပ်တို့၏ ရန်ကုန်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်နိုင်ခြင်း ၊ ပဲခူးနယ်အတွင်းရှိ မြန်မာတပ်များကို တပ်ကူပေးပို့နိုင်ခြင်း စသည့်အကြောင်းများကြောင့်ဖြစ်သည်။

ဝက်ထီးကန်ဒေသရှိ မြန်မာတပ်တွင် ဦးစီးကွပ်ကဲသူမှာ ဗိုလ်ချုပ်မဟာနေမျိုးဖြစ်ပြီး စစ်သည်အင်အား ၁၅၀၀၀ ခန့်ရှိသည်။ မြန်မာတပ်မကြီးတွင် ရှမ်းစော်ဘွားတပ်နှင့် ရှမ်းအမျိုးသမီးတပ်များ လည်းပါဝင်ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်တို့ဘက်မှမှု တိုက်ရည်ခိုက်ရည်အတွေ့အကြုံများစွာရှိသော ဗိုလ်မှူးကြီး မက်ဒိုဝေါဦးဆောင်ပြီး ဝက်ထီးကန်ကို ညှပ်၍တိုက်ရန် စစ်ကြောင်း ၃ကြောင်းခွဲ၍ ချီတက်လာခဲ့သည်။

တစ်ချိန်တည်း ၃နေရာမှ ညှပ်တိုက်လျှင် ခုခံနိုင်စရာအကြောင်းမရှိဟု ထင်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုတပ် ၃ တပ်အပြင် လိုအပ်ပါက အကူအညီပေးနိုင်ရန် တပ်ရင်း ၁ ရင်းကို ပြည်နှင့် ဝက်ထီးကန်ကြားတွင် တပ်စွဲထားစေသည်။

ဗိုလ်ချုပ်မဟာနေမျိုးသည် ဝက်ထီးကန်တွင် အသင့်အနေအထားပြင်ထားပြီး နဝင်းချောင်းဘက်မှ ချီတက်လာသော အင်္ဂလိပ်တပ်ရင်းကို လမ်းခုလပ်မှာပင် မြန်မာတပ်အချို့အားဖြတ်တိုက်စေခဲ့သည်။ ထိုတပ်ကစဉ့်ကလျှားဖြစ်သွားသဖြင့် မူလက အင်္ဂလိပ်တို့ကြံစည်ထားခဲ့သော တစ်ချိန်တည်း တစ်ပြိုင်နက်တိုက်မည့် အစီအစဉ်မှာ ပျက်သွားခဲ့ရသည်။

ခံတပ်၏ ရှေ့ဘက်မှ ဝင်တိုက်သော ဗိုလ်မှူးကြီးအီဗန်တပ်သည် မြန်မာတို့၏ ပစ်ကွင်းနယ်မြေထဲရောက်သဖြင့် မြန်မာတပ်ဘက်မှ ပစ်ခတ်သည့် အမြှောက်ဒဏ် ၊ သေနတ်ဒဏ်များကို ခံနေရသည်။ အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှအကျအဆုံးပိုမိုများလာသဖြင့် ဗိုလ်မှူးကြီး အီဗန်တပ်ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့ရသည်။

ဗိုလ်မှူးကြီး မက်ဒိုဝေါသည်လည်း ခံတပ်အနီးသို့ရောက်လျှင် တပ်ခွဲ ၆ တပ်ကို တောင်ပံဖြန့်ကာ တိုက်ခိုက်စေပြန်သည်။ ခဏအကြာတွင် ထိုတပ်ခွဲ ၆ တပ်သည်လည်း အမြှောက်ဒဏ်ခံရပြီး ဦးဆောင်သူဗိုလ်ကြီးကွိုင်လ်လည်း ဒဏ်ရာများစွာရရှိသွားသဖြင့် ပြန်ဆုတ်လာရပြန်သည်။ အဘက်ဘက်မှ ညှပ်တိုက်နေသော အင်္ဂလိပ်တပ်များအား မြန်မာတပ်များက ကြံကြံခံနေသဖြင့်ဗိုလ်မှူးကြီး မက်ဒိုဝေါသည် ပွဲတိုင်းကျော် ဂရင်းနေးဒီးယားတပ်ခွဲကို တိုက်စေပြန်သည်။

ဗိုလ်အဲစေးဦးဆောင်သော ဂရင်းနေးဒီယားတပ်ခွဲသည် ခံတပ်အနီးရောက်သည်နှင့် သေနတ် ၊ အမြှောက်များဖြင့် တရကြမ်းပစ်ခြင်းကိုခံရသဖြင့် ချက်ချင်းနောက်သို့ ပြန်ဆုတ်သွားရသည်။ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်ပြန်ရာ တပ်မကိုဦးဆောင်သူ ဗိုလ်မှူးကြီး မက်ဒိုဝေါမှာ ဦးခေါင်းကို ကျည်ဆန်မှန်၍နေရာတွင်ပင် ပွဲချင်းပြီးကျဆုံးသွားခဲ့သည်။ ကျန်ခေါင်းဆောင်များမှာလည်း ဒါဏ်ရာရသူရ ကျဆုံးသူကျဆုံးကုန်သဖြင့် အင်္ဂလိပ်တပ်များ အလျှင်အမြန်ပြန်ဆုတ်ကုန်ကြသည်။

ဆုတ်ခွာရာကိုမြန်မာမြင်းတပ်များလိုက်လံတိုက်ခိုက်သဖြင့် ထပ်မံကျဆုံးကုန်ကြပြန်သည်။ ကျဆုံးသည့် တပ်သားအလောင်းများကိုပင်ပြန်မကောက်နိုင်တော့ ။ မြန်မာတပ်များက ပြည်မြို့နှင့် ၉မိုင်အကွာချောင်းတစ်ခုရောက်သည် အထိလိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

ထိုတိုက်ပွဲတွင် အင်္ဂလိပ်တို့ဘက်မှ ဗိုလ်မှူးကြီး မက်ဒိုဝေါအပါအဝင် အရာရှိ ၄ဦး ၊ ကျဆုံးတပ်သား ၅၁ ယောက် ၊ ပျောက်ဆုံးတပ်သား ၄၂ယောက် ၊ ဒဏ်ရာရအရာရှိနှင့် တပ်သား ၁၂၃ယောက်ုဖြစ်သဖြင့် အင်္ဂလိပ်တို့အတွက် အတော်အထိနာသည့် တိုက်ပွဲဟု ဆိုရမည်။ မြန်မာတို့ဘက်မှလည်း အရာရှိနှင့် တပ်သား ၃၀ခန့် ကျဆုံးခဲ့ရသည်။ အမြှောက်ကြီးလုံးရေ ၅ လုံး ၊ သေနတ်အလက် ၃၀၀ နှင့် တပ်သား ၅၀ကျော်ကို မြန်မာတို့ရသွားခဲ့သည်။

အင်္ဂလိပ်အရာရှိ ဟိုရေမင်ဝီလ်ဆင်ကမူ
“အင်္ဂလိပ်တို့ ဝက်ထီးကန်တိုက်ပွဲတွင် အကျအဆုံးများပြီး ချေမှုန်းခံရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းအရင်းမှာ မြန်မာတို့၏ တပ်အင်အားနှင့် ပတ်သတ်၍ သတင်းမှားရခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်” ဟုသူ၏ “မြန်မာစစ်ပွဲ” မှတ်တမ်းတွင် ဖော်ပြခဲ့လေသည်။

Ref;
ယိုးဒယား မြန်မာစစ်ပွဲများ နှင့် သမိုင်းဖြစ်ရပ် သမိုင်းကြေးမုံ – ဟိန်းဇေ